Πολλές και εξαιρετικά ενδιαφέρουσες οι επιστημονικές ειδήσεις που μας αφήνει ως κληρονομιά το 2019. Ολες συνέβαλαν στον εμπλουτισμό της ανθρώπινης γνώσης και των αμφισβητήσεων σε ευρείς θεματικούς τομείς, από την Παλαιοντολογία μέχρι την Αστροφυσική και τις Γεωλογικές Επιστήμες.
1 Πού βρίσκεται, τελικά, ο Βόρειος Πόλος;
Πιστεύετε ότι ο Βόρειος Πόλος βρίσκεται στην κορυφή της γήινης σφαίρας; Θα πρέπει να το ξανασκεφτείτε, διότι νέα επιστημονικά δεδομένα υποδεικνύουν ότι ο μαγνητικός Βορράς του πλανήτη βρίσκεται σε σημαντική απόσταση από τις 90 μοίρες βορείως, καθώς και ότι διαρκώς μετακινείται. Πρόσφατα, η μετακίνησή του υπήρξε πολύ μεγαλύτερη από αυτή που εκτιμούσαν οι επιστήμονες, γεγονός που τους επέβαλε να επικαιροποιήσουν το Παγκόσμιο Μαγνητικό Πρότυπο, έναν χρόνο νωρίτερα από το προγραμματισμένο. Σήμερα, ο μαγνητικός Βόρειος Πόλος, εκεί δηλαδή που δείχνει η ακίδα της πυξίδας, προσεγγίζει κατά περίπου 56 χλμ. τον χρόνο, στη Ρωσία. Η μεταβολή του Παγκόσμιου Μαγνητικού Προτύπου εξασφαλίζει ότι τα σύγχρονα όργανα πλοήγησης θα εξακολουθήσουν να λειτουργούν κανονικά, ενώ ταυτόχρονα αποκαλύπτει ότι συνεχίζονται τα μυστήρια των γεωεπιστημών κάτω από την επιφάνεια του πλανήτη.
2 Ανάσταση νεκρών εγκεφαλικών κυττάρων
Ενα βασανιστικό ερώτημα της ανθρωπότητας είναι σε ποιο σημείο τελειώνει η ζωή και αρχίζει ο θάνατος. Οι επιστήμονες κατέστησαν ακόμα πιο θολή τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε ζωή και θάνατο, όταν κατάφεραν να αποκαταστήσουν την κυτταρική λειτουργία σε εγκεφάλους που είχαν αφαιρεθεί από σφαγιασθέντες χοίρους.
Παρότι οι εγκέφαλοι των χοίρων δεν είχαν καμία ανώτερη λειτουργία, ορισμένα κύτταρα ανέκτησαν τις μεταβολικές δραστηριότητές τους. Η έρευνα βρίσκεται σε αρκετά πρώιμο στάδιο, ωστόσο ανατρέπει τις έως πρότινος επιστημονικές παραδοχές, πολλαπλασιάζοντας τα μεταφυσικά αινίγματα.
3 Επιτέλους, μια μαύρη τρύπα σε φωτογραφία
Το Τηλεσκόπιο Oρίζοντα Γεγονότων, που στην ουσία είναι μια μεγάλη συστοιχία τηλεσκοπίων, κατάφερε να φωτογραφίσει για πρώτη φορά μια μαύρη τρύπα, η οποία βρίσκεται στο κέντρο του γαλαξία Μεσιέ 87, σε απόσταση 54 εκατ. ετών φωτός από τη Γη. Η εμβληματική εικόνα του λαμπερού δακτυλίου ακτινοβολίας έχει γίνει διάσημη παγκοσμίως. Η Θεωρία της Γενικής Σχετικότητας του Αλβέρτου Αϊνστάϊν, που διατυπώθηκε πριν από έναν αιώνα, προέβλεπε την ύπαρξη αλλά και τα χαρακτηριστικά αυτού του συμπαντικού τέρατος με εντυπωσιακή ακρίβεια. Η κατακλυσμική συμπαντική ρουφήχτρα μπορεί να ξεπερνά τα όρια της φαντασίας αλλά όχι τις μαθηματικές μας γνώσεις. Επίσης, η παγκόσμια επιστημονική συνεργασία που οδήγησε στην εντυπωσιακή ανακάλυψη αποδεικνύει ότι μπορούμε να δουλέψουμε μαζί σε παγκόσμια κλίμακα, προς έναν κοινό στόχο – κάτι που πρέπει να συμβαίνει συχνότερα, αν θέλουμε να επιβιώσουμε ως είδος και να συνεχίσουμε την εξερεύνηση του συναρπαστικού σύμπαντος του οποίου αποτελούμε τμήμα.
4 Οι αρχαιότεροι Ευρωπαίοι πρόγονοί μας
Το ανθρώπινο οικογενειακό δένδρο, έτσι όπως το γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, έχει πλέον μια θέση στον κάδο των απορριμμάτων. Παραμένουμε, φυσικά, ένα είδος που ξεπήδησε από την Αφρική. Ο μακρινός πρόγονός μας, ο Homo Sapiens, εξελίχθηκε σε πολλές τοποθεσίες της Μαύρης Ηπείρου. Πριν από 70.000 χρόνια, κάποιοι πρόγονοί μας εγκατέλειψαν την ήπειρο προκειμένου να εποικίσουν ολόκληρο τον κόσμο. Σήμερα, ωστόσο, γνωρίζουμε ότι υπήρξε και πρότερη διασπορά. Εφέτος ανακαλύφθηκαν σημαντικά ευρήματα στην Ελλάδα. Στην οροφή σπηλαίου της Πελοποννήσου εντοπίστηκαν δύο τσακισμένα κρανία. Το ένα ανήκει σε έναν Νεάντερταλ και χρονολογείται πριν από 170.000 χρόνια, ενώ το δεύτερο σε Homo Sapiens και είναι ηλικίας 210.000 ετών. Είναι δηλαδή πολύ παλαιότερο και εντοπίστηκε πολύ μακρύτερα από οποιοδήποτε άλλο σχετικό εύρημα.
5 Γονιδιακή επεξεργασία: ελπίδες και φόβοι
Τον Σεπτέμβριο, μια ανακοίνωση συγκλόνισε την επιστημονική κοινότητα. Ο Κινέζος Χε Τζενκούι ανακοίνωσε τη γέννηση δίδυμων κοριτσιών των οποίων το γονιδίωμα είχε τροποποιηθεί, έτσι ώστε να έχουν ανοσία στο ιό HΙV.
Η είδηση απέδειξε ότι είναι πολύ πιο εφικτή η δυνατότητα τροποποίησης της γενετικής δομής μας κατά το δοκούν, γεγονός που πιθανώς να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας. Το θετικό αυτής της μάλλον εφιαλτικής εξέλιξης είναι ότι πυροδότησε μια διεθνή συζήτηση, καθώς και παγκόσμιες πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην αποτροπή της ανεξέλεγκτης εφαρμογής τέτοιων μεθόδων γενετικής τροποποίησης. Την ίδια στιγμή, μια νέα μέθοδος μοριακής γενετικής επεξεργασίας ενίσχυσε τις ελπίδες της επιστημονικής κοινότητας για την αποκατάσταση των γενετικών μεταλλάξεων που προκαλούν ασθένειες όπως ο καρκίνος, η κυστική ίνωση, η δρεπανοκυτταρική αναιμία και η νευροεκφυλιστική νόσος Tay Sacks.
SOS για κλίμα
Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ. Δύο μελέτες που εκπονήθηκαν από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ αποδεικνύουν τις εφιαλτικές συνέπειες της ανθρώπινης δραστηριότητας σε Γη και ωκεανούς. Στην πρώτη μελέτη καθίσταται σαφές ότι ο άνθρωπος ευθύνεται για την επιδείνωση της κατάστασης των εδαφών, την επέκταση των ερήμων, την καταστροφή των δασών και την ώθηση δεκάδων ειδών στο κατώφλι του αφανισμού. Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι μια χορτοφαγική διατροφή μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Στη δεύτερη μελέτη, επισημαίνεται ότι οι πάγοι λιώνουν αλλά και ωκεάνια ύδατα υπερθερμαίνονται, με αποτέλεσμα τη διαστολή τους. Από κοινού οι δύο αυτοί παράγοντες συμβάλλουν στην αύξηση της στάθμης των θαλασσών, γεγονός που αναμένεται να επηρεάσει δυσμενώς 700 εκατ. ανθρώπους που ζουν σε παράκτιες περιοχές. Την ίδια στιγμή, η τήξη των πάγων της Γροιλανδίας, ακόμα και στο νοτιοδυτικό τμήμα της, που διαθέτει πλήθος παγετώνων, έχει επιταχυνθεί τόσο ώστε οι επιστήμονες να πιστεύουν, πλέον, ότι έχουμε προσεγγίσει το σημείο χωρίς επιστροφή. Ο Αρκτικός Κύκλος υπερθερμαίνεται με περίπου διπλάσια ταχύτητα από τον υπόλοιπο πλανήτη. Τέλος, οι ερευνητές που ασχολούνται με την κλιματική αλλαγή απευθύνουν έκκληση για άμεση δράση: επιβάλλεται η κατακόρυφη μείωση των εκπομπών αερίων, τα οποία ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, προκειμένου να αποτραπούν τα χειρότερα για τον πλανήτη.
Η Καθημερινή
